Ντέσιο Ματσάντο: «Το Εκουαδόρ δεν μπορεί να αντέξει άλλη μια τέτοια τετραετία»

 

Por Δημήτρης Γκιβίσης 

Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν προβάδισμα του 35χρονου Αντρές Αραούζ, υπουργού Πολιτισμού και Παιδείας του Ραφαέλ Κορέα από το 2015 μέχρι το 2017, συνεχίζεται η προεκλογική περίοδος στο Εκουαδόρ ενόψει των προεδρικών εκλογών της 7ης Φεβρουαρίου. Να σημειωθεί ότι η «Ένωση για την Ελπίδα» (La Unión por la Esperanza), ο συνασπισμός των δυνάμεων που στηρίζουν τον Αραούζ κατόρθωσε να κατέβει στις εκλογές παρά τις επίπονες προσπάθειες της δεξιάς και του σημερινού προέδρου, Λένιν Μορένο, να εμποδίσουν τη νόμιμη κάθοδό του, ενώ πρόεδρος εκλέγεται όποιος πάρει πάνω από το 50% ή όποιος έχει πάνω από το 40% και διαφορά μεγαλύτερη των 10 μονάδων από το δεύτερο, διαφορετικά θα γίνει δεύτερος γύρος στις 11 Απριλίου.

 

Ποια είναι τα διλήμματα που αναδύονται ενόψει των εκλογών της 7ης Φεβρουαρίου; 

Η υποχώρηση που σημείωσαν οι οικονομικοί και κοινωνικοί δείκτες στο Εκουαδόρ τα τελευταία τριάμισι χρόνια που κυβέρνα ο Λένιν Μόρενο είναι εντυπωσιακή. Η ανεργία αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, η οικονομία είναι στάσιμη, οι δείκτες της φτώχειας έχουν αυξηθεί στα ύψη, το εξωτερικό χρέος αυξάνεται, η εγκληματικότητα στους δρόμους είναι εκτός ελέγχου και η απώλεια των κεκτημένων δικαιωμάτων από τους εργαζόμενους είναι μόνιμη. Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών πολιτικών που σχεδίασε η κυβέρνηση κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έχει στόχο να ευνοήσει τις ελίτ. Αυτή η πραγματικότητα υπήρχε ήδη πριν από την πανδημία, αν και μετά τις επιπτώσεις του Covid-19 στη χώρα η κατάσταση έγινε δραματική. Το Εκουαδόρ είναι η δεύτερη χώρα στην παγκόσμια κατάταξη των χωρών με το υψηλότερο ποσοστό θανάτων από την πανδημία σε σχέση με τον αριθμό των κατοίκων, παρά τα επίσημα στοιχεία που προσπαθούν να το κρύψουν. Αυτό είναι το αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που έχουν εφαρμοστεί από την κυβέρνηση, η οποία έχει αποσυναρμολογήσει την κοινωνική πολιτική και έχει επιδεινώσει σημαντικά την ποιότητα των βασικών υπηρεσιών, την ίδια στιγμή που οι μεγάλοι οικονομικοί όμιλοι συνεχίζουν να κερδοφορούν και με τρόπο προκλητικό να έχουν μεγάλα οικονομικά οφέλη μέσα σε αυτή τη συγκυρία. Αντιμέτωπος με αυτήν την κατάσταση, στις 7 Φεβρουαρίου ο λαός του Εκουαδόρ πρέπει να αποφασίσει για τη συνέχεια αυτής της πολιτικής ή για την αλλαγή. Προσωπικά θεωρώ ότι η χώρα δεν μπορεί να αντέξει άλλα τέσσερα χρόνια μιας κυβέρνησης όπως αυτή.

 

Πώς είναι το πολιτικό σκηνικό δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές;

Υπάρχουν δεκαέξι υποψήφιοι που διεκδικούν την ψήφο των πολιτών. Όμως αυτό που φαίνεται να αποτελεί μια ένδειξη δημοκρατικής ζωτικότητας, στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει το αντίθετο. Δεν υπάρχει συζήτηση ιδεών, τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης και η κυβέρνηση ευθυγραμμίζονται πολιτικά με την κύρια συντηρητική υποψηφιότητα, του τραπεζίτη Γκιγιέρμο Λάσο, και ακόμη και το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο, που υποτίθεται ότι είναι το ανώτερο θεσμικό όργανο της δημοκρατίας στη χώρα, στερείται αμεροληψίας. Σε αυτό το πλαίσιο, οι περισσότεροι πολίτες αισθάνονται μια γενική απαισιοδοξία για το μέλλον. Το διαζύγιο μεταξύ του πολιτικού κατεστημένου και της κοινωνίας είναι τεράστιο και η αξιοπιστία των δημόσιων θεσμών και των κυβερνητικών οργάνων είναι εξαιρετικά χαμηλή. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι αυτές οι εκλογές δεν είναι διαφανείς και ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος εκλογικής απάτης εάν φανεί ότι κερδίζει ο Αντρές Αραούζ.

 

Σε ποιο βαθμό μπορούν να επηρεάσουν τις εκλογές οι γενικότερες εξελίξεις, όπως η εκλογή του Μπάιντεν στις ΗΠΑ, η αποδυνάμωση των δεξιών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική, η ανάκαμψη των προοδευτικών δυνάμεων στην περιοχή, κλπ;

Οι σχέσεις εξάρτησης που ανέπτυξε η κυβέρνηση του Λένιν Μόρενο με την Ουάσιγκτον ήταν ένα από τα πιο επαίσχυντα πολιτικά επεισόδια των τελευταίων ετών. Ο Μορένο έχει πάρει μεγάλο μέρος των αποφάσεων που επηρεάζουν τη σφαίρα της εθνικής πολιτικής μετά από διαβούλευση με την πρεσβεία των ΗΠΑ και στα θέματα εξωτερικής πολιτικής η έλλειψη κυριαρχίας ήταν κάτι παραπάνω από προφανής. Η εκλογική νίκη του Φερνάντες στην Αργεντινή αμφισβητήθηκε, το Εκουαδόρ ήταν μία από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν τον Γκουαϊδό σαν πρόεδρο της Βενεζουέλας, οι διπλωματικές συγκρούσεις με τον Μαδούρο ήταν μόνιμες και δόθηκε υποστήριξη στην παράνομη κυβέρνηση της Βολιβίας. Η επιστροφή των προοδευτικών κυβερνήσεων στην περιοχή δεν έχει άμεσο αντίκτυπο στην εθνική πολιτική, αν και σε περίπτωση νίκης του ο Αραούζ θα επιτρέψει την επανέναρξη ενός σχεδίου περιφερειακής ολοκλήρωσης, το οποίο καταστράφηκε από το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, με τη συνενοχή των συντηρητικών κυβερνήσεων.

 

Πώς ερμηνεύεις το δημοσκοπικό προβάδισμα του Αραούζ; Ποιες είναι οι κοινωνικές συμμαχίες που έχει;

Πέρα από τους συντηρητικούς τομείς, τα κοινωνικά κινήματα και πολλά τμήματα της αριστεράς άσκησαν έντονη κριτική στις κυβερνήσεις του Ραφαέλ Κορέα. Αυτό είναι καλό, δεδομένου ότι δείχνει την ευρεία ποικιλομορφία που υπάρχει στη λατινοαμερικάνικη αριστερά, η οποία δεν ταυτίστηκε ιδεολογικά με τις δομές εξουσίας που χτίστηκαν κατά τη διάρκεια της προοδευτικής δεκαετίας. Όμως σήμερα αντιμετωπίζουμε μια διαφορετική πραγματικότητα. Μεγάλοι κοινωνικοί τομείς θα ψηφίσουν τον Αντρές Αραούζ, που υποστηρίζεται από τον Ραφαέλ Κορέα, γιατί έχουν επίγνωση της ανάγκης να σταματήσει αυτή η νεοφιλελεύθερη επίθεση από την οποία υποφέρουμε στη χώρα. Παράλληλα, η άλλη υποψηφιότητα που θα μπορούσε να διεκδικήσει την αριστερή ψήφο, ο Γιακού Πέρεζ του ιθαγενικού αριστερού κόμματος Packakutik (σ.σ: ο Πέρεζ είναι ακτιβιστής για τα δικαιώματα των αυτόχθονων πληθυσμών του Εκουαδόρ), εμπνέει λίγη εμπιστοσύνη, καθώς σήμερα κινείται ιδεολογικά προς μια πιο κεντρώα θέση, πιστεύοντας λανθασμένα ότι έτσι θα κερδίσει περισσότερες ψήφους.

 

Κατά πόσο μπορεί ο Αραούζ, σε περίπτωσης νίκης, να συμπεριλάβει στην κυβερνητική πολιτική του τα αιτήματα των κινημάτων;

Στη διάρκεια της διακυβέρνησης του Κορέα η σχέση με τα κοινωνικά κινήματα, ειδικά με το αυτόχθονο κίνημα και το φεμινιστικό κίνημα, ήταν πολύ αντιφατική. Ο Αραούζ,παρά το γεγονός ότι η καριέρα του είναι πιο τεχνοκρατική και γραφειοκρατική παρά κινηματική, ελπίζουμε ότι αν κερδίσει τις εκλογές θα έχει τη δυνατότητα να συζητήσει με τα κινήματα και να ενσωματώσει τα κύρια αιτήματά τους στη λογική της κυβέρνησης την επόμενη περίοδο. Στην πραγματικότητα, ο Αραούζ έχει δηλώσει δημόσια την ανάγκη προώθησης πιο ριζοσπαστικών μετασχηματισμών από εκείνους που έγιναν κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων του Κορέα. Αυτό δημιουργεί προσδοκίες στα κοινωνικά τμήματα που αισθάνονται ιδεολογικά πιο ευθυγραμμισμένα με το μετασχηματισμό παρά με τη μεταρρύθμιση.

 

Τι προοπτικές υπάρχουν για να αντιμετωπιστεί αυτή η πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζει το Εκουαδόρ; 

Η αντιμετώπιση της οικονομικής, περιβαλλοντικής, θεσμικής, πολιτικής και κοινωνικής κρίσης που αντιμετωπίζει σήμερα το Εκουαδόρ, δεν θα είναι εύκολη ή εφικτή βραχυπρόθεσμα. Η χώρα χρειάζεται ριζικούς και μακροχρόνιους μετασχηματισμούς με την πάροδο του χρόνου. Η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, η προστασία του περιβάλλοντος, η μετάβαση σε μια σύγχρονη και τεχνολογική κοινωνία, η προσοχή σε ιστορικά ξεχασμένα τμήματα της κοινωνίας, η καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, η δημιουργία θέσεων εργασίας, η προστασία της αξιοπρεπούς απασχόλησης, η ισότητα των φύλων και το δικαίωμα στην άμβλωση, οι πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς και μια φορολογική πολιτική που θα κάνει τις ελίτ να συμβάλλουν περισσότερο για να βγει η χώρα από την κρίση σε μια εποχή όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα, είναι μέρος των πολλών αιτημάτων που διατυπώνονται από το λαϊκό μέτωπο και μια προοδευτική κυβέρνηση πρέπει να βρίσκεται κοντά του από την πρώτη μέρα.

 

Ο Ντέσιο Ματσάντο είναι κοινωνιολόγος, δημοσιογράφος και πολιτικός αναλυτής στο Εκουαδόρ. Πρώην σύμβουλος του Ραφαέλ Κορέα, μέλος της ιδρυτικής ομάδας της ισπανικής εφημερίδας Diagonal, τακτικός συνεργάτης σε διάφορα μέσα στην Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη, και συντονιστής του Universidad Nómada del Sur στο Εκουαδόρ (είναι ένα ανοιχτό πολιτικό εργαστήριο διαφόρων κοινωνικών οργανώσεων, ομάδων βάσης, αριστερών διανοούμενων και ακτιβιστών, για την θεωρητική επεξεργασία ιδεών) και της Ομάδας Σπουδών Κριτικής Γεωπολιτικής στην Λατινική Αμερική.